Bánh đa kế là một món ăn đặc sản của tỉnh Bắc Giang, Việt Nam. Món ăn này được làm từ gạo nếp, bột lọc và được nướng trên than hồng. Bánh đa kế có vị thơm ngon, giòn tan và là một món ăn vặt ưa thích của nhiều người. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu cách làm bánh đa kế Bắc Giang và một số mẹo để bánh không bị dính chặt.
1. Giới thiệu về bánh đa kế Bắc Giang
Bánh đa kế là một loại bánh truyền thống của tỉnh Bắc Giang, được làm từ bột gạo và nước. Đây là món ăn phổ biến trong các dịp lễ hội và cũng là một món quà đặc sản đặc biệt của địa phương này.
Bánh đa kế có hình dáng giống như chiếc bánh tráng, nhưng lại có màu sắc và vị ngọt đặc trưng. Người ta thường dùng bánh đa kế để cuốn các loại thịt, rau củ và gia vị khác để tạo thành những món ăn hấp dẫn. Ngoài ra, bánh đa kế còn được sử dụng để chế biến các món ăn như bánh đa xào, bánh đa nướng hay bánh đa trộn.
Với hương vị đặc trưng và cách chế biến đa dạng, bánh đa kế đã trở thành một món ăn không thể thiếu trong các bữa tiệc và cũng là một món quà đặc biệt để mang về làm quà cho người thân và bạn bè.
Nếu bạn đã từng có dịp đến thăm Bắc Giang và đi qua khu vực quốc lộ 1 thuộc xã Dĩnh Kế, chắc hẳn sẽ bị choáng ngợp bởi cảnh tượng hàng dài bánh tráng được phơi nắng hai bên đường. Đây là món đặc sản nổi tiếng và tự hào của người dân nơi đây.
Làng Kế là một ngôi làng cổ xưa thuộc xã Dĩnh Kế, thành phố Bắc Giang ngày nay. Xã này có 11 thôn, trong đó có 6 thôn gắn liền với nghề làm bánh đa. Người dân trong vùng thường gọi đơn giản là bánh Kế, bởi bánh đa ở làng Kế có hương vị đặc trưng khác biệt so với bất kỳ nơi nào khác. Từ lâu, sản phẩm nghề làng này đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của người dân địa phương, góp phần vào sự phát triển kinh tế gia đình và làm nên sự giàu có văn hoá truyền thống của tỉnh Bắc Giang.
Người ta còn gọi bánh đa ở đây là bánh đa Kế Bắc Giang. Người dân ở Dĩnh Kế làm bánh đa suốt cả năm, nhưng thời điểm sôi động nhất là khi vụ mùa đã qua hoặc gần tết.
Nhìn thoáng qua, chiếc bánh đa Kế Bắc Giang có vẻ đơn giản và giản dị, nhưng để làm ra chúng thì đòi hỏi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân cùng với sự tỉ mỉ và công phu trong từng giai đoạn. Theo những người lớn tuổi ở làng Kế, nghề làm bánh đa đã xuất hiện từ hơn 600 năm trước và được truyền lại từ đời này sang đời khác cho đến ngày nay. Người dân ở làng Kế làm bánh đa suốt cả năm, chỉ trừ những ngày mưa khi không thể phơi bánh, họ mới phải sấy khô và làm ít hơn.
2. Các nguyên liệu cần chuẩn bị để làm bánh đa kế
Những chiếc bánh đa Kế đậm đà hương vị quê hương không thể thiếu những nguyên liệu chính là gạo. Tuy nhiên, để có được bánh đa thơm ngon, người ta cần phải lựa chọn loại gạo tốt và ngâm nước cho đến khi hạt gạo căng mọng. Sau đó, gạo sẽ được xay nhuyễn thành bột trắng mịn như bông. Đây chính là bí quyết để tạo nên lớp bột mềm mịn và trắng tinh khiết cho bánh.
Ngoài gạo, người ta còn dùng thêm các nguyên liệu khác để làm cho bánh đa thêm độ béo bùi. Vừng đen, vừng trắng và đậu phộng (lạc) là những nguyên liệu thường được sử dụng để tăng thêm hương vị cho bánh. Những hạt vừng và đậu phộng được rang và giã nhỏ rồi trộn vào bột gạo, tạo nên lớp bột thơm ngon và đậm đà hương vị. Chỉ cần một miếng bánh đa Kế đã đủ để khiến bạn say lòng với hương vị quê hương đặc trưng.
3. Cách thực hiện bánh đa kế Bắc Giang
Bước 1: Lựa chọn và ngâm gạo.
Để tạo ra những chiếc bánh đa thơm ngon, giòn tan và đậm đà, các nghệ nhân làm bánh phải trải qua nhiều công đoạn tinh tế. Đầu tiên, họ phải lựa chọn loại gạo ngon có hạt tròn, mẩy và mang mùi thơm sữa. Sau đó, gạo được ngâm trong nước khoảng 2-3 giờ để tăng độ mềm và dẻo. Tiếp theo, gạo được vớt ra và trộn đều với muối, sau đó bóp cho đến khi trở thành một hỗn hợp nhuyễn mịn. Gạo là nguyên liệu chính của bánh đa, và nó thường được nhập từ các tỉnh như Hải Dương, Nam Định và Thái Bình bởi các thợ làm bánh tại làng Kế.
Bước 2: Kỹ năng tráng bánh đúng cách.
Theo những người làm bánh lâu năm, một trong những kỹ thuật tạo nên sự đặc biệt của bánh đa kế chính là kỹ thuật tráng bánh. Khi lớp bánh đầu đã khô ráo, người thợ tiếp tục tráng thêm một lớp bánh khác lên trên. Sau khi bánh đã chín, người ta sẽ dùng một ống nứa to và dài để quấn lấy lớp bánh xung quanh ống, rồi lấy ra khỏi nồi hơi và trải đều lên phên. Khi đã rắc thêm vừng và đậu phộng đã giã dập lên mặt bánh, người ta sẽ tập trung rắc lên một mặt và trải đều xung quanh, không rắc lên cả hai mặt.
Bước 3: Phơi bánh đa
Bánh đa Kế thật tuyệt khi được phơi dưới ánh nắng vàng rực và nướng trên lửa than hồng. Việc phơi bánh cần được chú ý kỹ để đảm bảo bánh không quá ẩm, nếu không sẽ bị nứt vỡ ngay trên mặt bánh. Tuy nhiên, nếu bánh quá khô thì sẽ không còn ngon như mong đợi, vì vậy cần phải điều chỉnh độ ẩm cho phù hợp. Khi bánh đã có một lớp vỏ bên ngoài, ta sẽ gỡ bánh ra khỏi giàn tre một cách nhẹ nhàng và khéo léo, để bánh không bị vỡ và tiếp tục phơi cho đến khi bánh trở nên giòn tan và thơm ngon hơn. Sau khi bánh đã khô hoàn toàn, ta sẽ đựng bánh vào những chiếc túi ni lông để bảo quản, tránh bị ẩm hay mốc.
Step 4: Nướng bánh đa kế.
Kỹ thuật nướng là một yếu tố vô cùng quan trọng trong việc làm bánh, vì đó chính là yếu tố quyết định sự ngon hay không của chiếc bánh. Để có thể tạo ra một chiếc bánh hoàn hảo, người làm bánh phải biết cách nướng sao cho khéo léo, đều tay và tránh để bánh bị cháy hoặc chín không đều. Khi nướng, ta cần dùng một tay cầm bánh và một tay cầm quạt nan để quạt liên tục và đều tay, lật bánh nhanh chóng và đều cho đến khi bánh có màu vàng ruộm và hương thơm lan tỏa. Nếu thấy bánh bị vênh trong quá trình nướng, ta có thể uốn lại để bánh trở nên đều và đẹp hơn.
Bánh đa Kế Bắc Giang có hương vị đặc biệt, mang đến cho thực khách một cảm giác thú vị và hấp dẫn. Với mùi hương thơm lừng của vừng và đậu phộng, vị ngọt thanh của gạo ngon, và vị đậm đà của muối, khi ăn, ta sẽ cảm nhận được sự kết hợp hoàn hảo của các nguyên liệu này. Đặc biệt, lớp bánh giòn tan trên mỗi miếng bánh là điểm nhấn tuyệt vời, khiến cho thực khách muốn ăn mãi không dừng.
4. Cách bảo quản bánh đa kế sau khi làm xong
Sau khi làm xong, bánh đa kế cần được bảo quản đúng cách để giữ được hương vị và độ giòn của bánh. Có thể sử dụng túi ni lông hoặc hộp kín để bảo quản bánh đa kế, nhưng cần chú ý một số điểm sau:
- Để bánh nguội hoàn toàn trước khi cho vào túi ni lông hoặc hộp kín.
- Không nên để bánh đa kế tiếp xúc với không khí trong thời gian dài, vì sẽ làm cho bánh mất độ giòn và dễ bị mốc.
- Nếu muốn bảo quản lâu hơn, có thể cho bánh vào tủ lạnh hoặc đông lạnh.
5. Một số mẹo để bánh đa kế không bị dính chặt
Để bánh đa kế không bị dính chặt khi làm, có thể áp dụng một số mẹo sau:
- Thoa một lớp dầu ăn lên tay trước khi nhào bột, giúp bột không bị dính vào tay.
- Dùng giấy bạc hoặc giấy báo để lót giữa các lớp bánh khi nướng, giúp bánh không bị dính vào nhau.
- Nướng bánh ở nhiệt độ cao và trong thời gian ngắn, giúp bánh chín vàng đều mà không bị khô.
Ở Hà Nội, Bắc Giang và các tỉnh phía Bắc khác, bánh đa Kế đã trở thành một món ăn quen thuộc và hấp dẫn. Tại mỗi hàng quán, ta có thể dễ dàng bắt gặp những chiếc bánh đa Kế của Bắc Giang, với hình dáng tròn trịa và đầy đặn, hứa hẹn sẽ mang lại cho thực khách một trải nghiệm thú vị.
Đối với du khách từ xa, khi ghé thăm Bắc Giang, không thể bỏ qua cơ hội thưởng thức một chiếc bánh đa Kế nổi tiếng và mua về làm quà tặng cho bạn bè và người thân ở quê nhà.